Burc Karakas · 10 Kasım 2021
Sanayi devriminden sonra işgücünde meydana gelen artış ve buna bağlı olarak çalışma ilişkilerinin karmaşıklaşması Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümünü doğurmuştur. Bunu ÇEKO okuyanlar bilir ama sadece onlar bilir. Çoğunuzun öyle bir bölüm mü var dediği ÇEKO tüm klişeleriyle işte karşınızda.
ÇEKO'nun açılımı Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileridir ama bölümün ismi adeta söyleyen kişinin yaratıcılığına bırakılmıştır. Bölümün ismi ev ekonomisi, çevre koruma hatta çekomastik gibi açılımlara maruz kalmaktadır. Aileniz son sınıfa geldiğinizde hala bölümünüze çevre ekonomisi diyebilir ya da ananeniz okuduğunuz bölümün ismini sürekli unutup size ''Sen ne okuyordun yavrum?'' diyebilir. Merak etmeyin zamanla alışıyorsunuz.
Bölüm hocalarınızın derse ilk girdiğinde sorgulayacağı gerçektir bu çünkü ÇEKO öğrencilerinin çoğu bölümün içeriğini bilerek bu bölüme gelmez. İlk sınıftan son sınıfa kadar bu klişe devam eder. İlk sene ''Kimler bölümü bilerek geldi?'' şeklinde olan soru son sınıfa doğru ''Hala aramızda bölümünün içeriğini bilmeyen var mı?'' şeklinde devam eder. Tabi ki sadece hocalar değil ÇEKO okuduğunuz 4 yıl içinde ''Ben ne okuyorum?'' diye kendi kendinizi sorgulayacağınız pek çok zaman olacaktır.
ÇEKO okuyorsanız kendinizi bu tip sorulara hazırlamanız şart çünkü kimse bir iktisat öğrencisine bu soruyu sormazken siz sık sık duyabilirsiniz. Bilinenin aksine ÇEKO bir lisans programıdır. Üniversitesine göre değişiklik gösterse de genellikle üniversitelerin İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinde ya da Siyasal Bilimler Fakültelerinde okutulmaktadır.
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde okuyan öğrenciler bile ÇEKO'nun içeriğini tam olarak bilmemektedir. Bu da bölümün kolay olduğunun düşünülmesine sebep olmuştur. ÇEKO en ince ayrıntısına kadar detaylandırılan hukuk, insan kaynakları ve sosyal politika dersleri gibi ezber gerektiren derslerin yanında matematiksel işlem gerektiren istatistik ve muhasebe gibi derslerinde okutulduğu en az diğer İktisadi ve İdari Bölümler kadar zor bir bölümdür. Siz siz olun bu şehir efsanesine inanmayın.
Pek bilinmeyen bir bölüm olduğundan ÇEKO adını ilk kez duyanların vereceği tepkidir bu ama Çalışma Ekonomisi Bölümü diğer İktisadi ve İdari Bölümleri kadar eskidir. İlk olarak 1960'lı yıllarda Ankara Üniversitesi Fakültesi bünyesinde ''Sosyal Politika'' adı ile eğitim veren bölüm daha sonra sosyal ve politika kelimelerinin yan yana sakıncalı olduğu düşünüldüğünden 1982 YÖK yasası ile isim değişikliğine gitmiş ve bugün ki adını almıştır. Sosyal politika hala bölüm derslerinden biridir.
KPSS'de ÇEKO'nun seçebileceği 11 tane bölüm bulunmaktadır. Sadece kendi bölümünüzden tercih yapacaksanız çok avantajlı bir bölüm sayılmaz ama diğer İktisadi ve İdari Bölümlerinden de ders gördüğünüz, bütün dersler hakkında az çok fikriniz olduğu için bunu avantaja çevirip KPSS-A grubundan alanınız dışından da tercih yapabilirsiniz. Tabi ki alan dersiniz olmadığı için her ders diğer bölümler kadar ayrıntılı işlenmiyor. Burada önemli olan sizin kendinizi hangi alanda geliştirdiğiniz ve tabi ki azminiz.
Bu daha önce bölümün adını bir tanıdığından duymuş ve o tanıdığı şu anda İnsan Kaynaklarında çalışan biriyle konuşuyorsanız karşılaşacağınız bir tepkidir. ÇEKO mezunları özel sektörde insan kaynakları uzmanı olarak çalışabilmektedir ama bölümün içeriği insan kaynaklarından oluşmamaktadır. Bu sadece bir ders olarak ÇEKO'da okutulmaktadır. Eğer kariyer planı olarak İ-insan kaynakları düşünüyorsanız yeni sayılabilecek bir lisans programı olan İnsan Kaynakları Yönetimi Bölümünü seçmeniz daha mantıklı olacaktır.
Dedikodu seven, yaşlı ve meraklı teyzelerimizin bölümün adını öğrendikten sonra sordukları ilk sorudur bu. Daha yeni bölümün tam adını doğru ezberlemiş olan çiçeği burnunda üniversite adayları ise bu soruya cevap verememektedir. Şunun bilinmesi gerekmektedir ki hiçbir İktisadi ve İdari Bilimler mezunu herhangi bir sıfat alarak mezun olmaz. Alacağınız ünvan tamamiyle sizin elinizdeki seçeneklere ve ne yapmak istediğinize bağlıdır ama illa ki kendinize bir sıfat istiyorsanız teyzelerinize çalışma ekonomisti diyebilirsiniz.
İktisadi ve İdari Bölümlerin hepsi ilk sene hemen hemen aynı dersleri görür, ikinci sınıfta alan dersleri almaya başlayıp birbirilerinden ayrılırlar. ÇEKO hem iktisat hem hukuk hem de insan kaynakları gibi farklı bölümlerin derslerini almaktadır ama kendi alan dersleri de mevcuttur, diğer bölümlerin karması değildir. Sosyal politika, USP, çalışma ekonomisi, endüstri ilişkileri gibi kendi alan dersleri mevcuttur. Bu dersler genellikle işçi ve işveren arasındaki ilişkiyi düzenlemeye yönelik, sosyal devlet anlayışını benimsetmeye çalışan konular içerir.
Peki nedir İİBF'nin en bilinmeyen bölümü ÇEKO? Çalışma Ekonomisi Bölümünü anlamak için önce Sosyal Devlet ve Sosyal Politika terimlerinin ne olduğunu iyi anlamak gerek. Sosyal devlet demek; ekonomik ve toplumsal yönden yurttaşlarının tümüyle ilgilenen, onların yaşam düzeyi, sosyal güvenliği vb. konularında gereken önlemi alan devlet demektir. Sosyal Politika ise devletin refah ve sosyal koruma sağlamak amacıyla uyguladığı politikalar bütünüdür. Kulağınıza yabancı gelen bu terimler aslında Endüstri Devrimiyle ortaya çıkmıştır çünkü sanayinin halkın gelir kaynağı olmasıyla emek metalaştırılmıştır. İşçi ve işveren arasındaki ilişkinin düzenlenmesi gerekmiştir. Başta devlet müdahalesi daha sonra devletin yetersiz kaldığı yerde sendikalaşma hareketleri görülmüştür. Günümüz Türkiyesi'nde çok önemsenmeyen ya da güven vermeyen sendikalar aslında sosyal devletin temelini oluşturan çok önemli bir yapı taşıdır. İşveren tarafından emeği sömürülen işçinin yanında olması gereken sendikaların, ilkokul mezunu, hayat okulunda piştiğini iddia eden, sendikanın her kademesine geçecek kişileri yeteneklerine göre değil, kendine olan yakınlığına göre seçen sendika başkanları ya da sendika çalışanları yerine, sosyal devlet hakkında gerçekten bilgisi olan, hukuk bilen, bu amacı kendine dava edinebilecek kişilere bırakılması gerekmektedir. Bugün ülkemizde ÇEKO mezunu olup sendikalarda hak ettiği yerde çalışan kaç kişi var bilinmez ama devletimizin size, sınıf arkadaşınıza ya da bütün ÇEKO'culara ihtiyacı olduğu su götürmez bir gerçek.
Hayalinizdeki üniversiteyi bulalım