Deprem, ne kadar duymak istemesek de yerkürenin acımasız gerçeklerinden bir tanesidir. 17 Ağustos 1999'da kendini ciddi bir şekilde hatırlatan korkutucu doğal afet geçtiğimiz gün bir kez daha kendini hatırlattı ve Marmara Bölgesi'ni sokağa döktü. Tüm halkımıza geçmiş olsun diyoruz. Peki deprem hayatımızın bu denli içinde iken; anında, öncesinde ve sonrasında ne gibi önlemler almalıyız? Nasıl davranmalıyız? 
 

Deprem anında neler yapılmalı?
Uzmanlar, deprem anında genel davranış biçimini "Yat/Çök-Korun/Kapan-Tutun" hareketinin oluşturduğunu söylüyor.

Arama Kurtarma Derneği'nin (AKUT) hazırladığı Deprem Eğitim El Kitabına göre, özellikle büyük depremlerde ayakta durmak mümkün olmadığından yapılması gereken ilk şeyin emniyetli bir yere yatmak ya da çökmek olması gerekiyor. 

Güvenli yerlere örnek olarak, içinde bulunulan binanın çökmesi durumunda kişiye oksijen alabileceği az da olsa bir yaşam alanı yaratabilecek, kanepe, sağlam masa, yatak, çamaşır makinesi gibi üstüne bir şey çökse bile yer hizasıyla sıfırlanmayacak eşyaların hemen yanı başı gösteriliyor.

AKUT, "Yat/Çök-Korun/Kapan-Tutun" hareketini şöyle anlatıyor:

"Yat: Yere yüzüstü yatma, ya da yan yatarak bacakları karına çekme (cenin) şeklindedir. 

Çök: Özellikle masa altı gibi yerlerin tercih edildiği hallerde uygulanır. İki diz üzerine çökülerek vücut öne eğilir. 

Korun/Kapan: Deprem sırasında çevremizden üzerimize düşecek ya da devrilecek cisimlere karşı kendimizi koruma durumunu ifade eder. 

Korun: Özellikle baş bölgesinin korunması birinci önceliktir, yastık ya da başka bir cisimle başı 'korumak' gibi. 

Kapan: Başımızı kollarımızın arasına alarak 'kapanmak'. 

Tutun: Deprem sırasında salınan koltuk ve oturma grubu gibi ağır ve büyük cisimlere tutunarak onlarla beraber sallanabilir ve sizi ezmelerine engel olursunuz."

AKUT'un hazırladığı el kitabına göre tehlikeli yerler

Deprem sırasında kapı eşikleri durulmaması gereken tehlikeli yerler arasında bulunuyor. Ayrıca, balkon, merdiven boşluğu ve asansörlerin de deprem sırasında kesinlikle kullanılmaması gerekiyor.

Dolap, gardırop ve büfe gibi devrildiğinde yaralanmalara yol açabilecek büyük eşyaların da duvara sabitlenmesi uzmanlar tarafından yapılan bir başka öneri. 

Deprem sonrasında neler yapılmalı? 

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Afetlere Hazırlık Yılı projesi kapsamında depremle ilgili de bir dizi video hazırladı. 

AFAD'ın hazırladığı deprem sonrasında yapılması gerekenler videosunda şunlar sıralanıyor:

• "Çevreniz ve kendi emniyetinizden emin olduktan sonra binayı terk edin.
• Elektrik, gaz ve su vanalarını kapatın, soba ve ısıtıcıları söndürün.
• Afet ve acil durum çantanızı alarak toplanma alanına gidin.
• Deprem sonrası yardıma ihtiyaç duyabilecek bebek, çocuk, yaşlı, engelli ve hamilelere destek olmaya çalışın."

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi'nin hazırladığı kitapçıkta da tsunami riski olması halinde, denize doğru değil, yüksek yerlere kaçılması gerektiği uyarısı yapılıyor.

Deprem çantasında neler olmalı?

Uzmanlar ve afet konusunda çalışmalar yapan kuruluşlar, bireylere temel ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri malzemeleri içeren bir çanta veya set hazırlamalarını tavsiye ediyor.

Özellikle 1999 depreminden sonra uzmanların yaptığı uyarıların ardından birçok kişi "deprem çantası" hazırlamıştı.

AKUT'un el kitabında "Acil Durum Seti - 72 Saatlik Yeterlilik Seti" olarak adlandırılan deprem çantasında olması önerilen malzemeler şunlar:

• "Su,
• Yiyecek, kolay bozulmayacak (konserve vb.),
• İlk Yardım Seti (eczanelerde satılmaktadır),
• Pilli radyo ve yedek pilleri,
• El feneri (yedek pil ve ampulleri ile),
• Battaniye,
• Nakit para,
• Kibrit / çakmak,
• Kalem, kağıt,
• Düdük,
• Hijyenik ped v.b. ,
• Sigorta poliçeleri, bonolar, hisse senetleri, kontratlar, senetler v.b. ,
• Pasaportlar, sigorta kartları, doktor kayıtları v.b. ,
• Değerli ev eşyalarının envanteri, önemli telefon numaraları." 

Ayrıca bebekli ailelerin de mama, bebek bezi, biberon ve yedek giysi gibi malzemeler alması da öneriliyor.

Hazırlanan bu çantanın evde yaşayan herkesin kolay ulaşabileceği bir yerde tutulması gerekiyor.