Burc Karakas · 21 Mart 2022
"Senin bölümün ne?'' sorusu sorulduğunda dilbilim veya filoloji dediğiniz zaman eminiz ki 'O da ne?' diye şaşkın bir ifadeyle karşılaşıyorsunuzdur. Çoğu kişi bu bölümün ne olduğunu hatta böyle bir bölümün olup olmadığını bile bilmiyor olabilir, ama filoloji insanlık tarihinin keşfinin en önemli parçası diyebiliriz. Gelin hep beraber bu bölüm hakkında bazı bilgilere göz atalım.
Dilbilim, dünya üzerinde var olmuş ve varlığını sürdürmekte olan 4000'den fazla dilin yapısını, tarihsel gelişimini, kökenini ve birbirleri ile olan ilişkilerini inceleyen bir bilim dalıdır. Betikbilim olarak da adlandırılır. Yunanca kökeni incelendiğinde kelime sevgisi anlamına gelmektedir. Dilbilimini meslek edinmiş kişilere dilbilimci denir.
Dilbilim, insanın diğer canlılardan ayıracak belgesi olarak kabul edilen dili ve ona bağlı olarak düşünceyi ve davranışı inceleme alanı olarak seçer. Dilbilim çalışmaları tek tek dilleri, daha çok tarihsel gelişimi, coğrafi görünümleri ve dil bilgisel kuralları açısından sorgulayan filolojik çalışmalardan (Türk dili ve edebiyatı veya İngiliz dili ve edebiyatı alanlarında olduğu gibi) farklılık gösterir. Çünkü dilbilim alanında dil, ürünü olduğu insan beyninden, onu kullanan bireyden ve kullanıldığı toplumsal durumlardan, etkilendiği kültürel çevrelerden ayrılmadan ele alınmaktadır. Bu nedenle de dilbilim çalışmalarında dil davranışı betimlenmekte, ardından insanın dil davranışının tek tek dillerdeki görünümleri üzerinde durulmaktadır.
Dilbilim çalışmalarının tüm dünyadaki temel yönelimleri şu başlıklar altında toplanmaktadır:
- İnsanın dil yetisinin görünümlerini, beyindeki dil üretim mekanizmasının işleyişi ortaya koymak,
- İngilizce, Almanca, Türkçe, Lehçe gibi tek tek dillerin yapılarına yönelik betimlemeler sunmak,
- Dilin yazılı ve sözlü olarak kullanımına yönelik genel kuralları, eğilimleri (yazılı dilin sözdizimsel görünümleri, yazılı metin türleri, konuşma türleri, konuşma eyleminin görünümleri gibi) ortaya koymak,
- Dil ve kültürün ilişkilenişi çerçevesinde tek tek diller için dil kullanımındaki normları (dilin toplumsal değişikliklere göre kullanımı, dilin bireyin iletişimsel amaçlarına göre kullanımı gibi) saptamak,
- Dilin nasıl edinildiğini ve nasıl öğretilmesi gerektiğini sorgulamak,
- Anadil öğretimi, yabancı dil öğretimi gibi doğrudan dille ilgili olan alanlara çalışma yöntemi ve teknikleri sunmak.
Dilbilim bölümü Türkiye'deki üniversitelerde yeni açılmış bölümlerden biridir ve çok fazla üniversitede mevcut değildir. Türkiye'de sadece 5 üniversitede bulunmaktadır. Bu bölüme yerleşmek için Dil-1 puan türünden yeterli başarı puanını almak gerekmektedir. Peki bu 5 üniversite hangi üniversitelerdir?
1- Boğaziçi Üniversitesi
2- İstanbul Üniversitesi
3- Dokuz Eylül Üniversitesi
4- Ankara Üniversitesi
5- Necmettin Erbakan Üniversitesi
Dilbilim bölümü okuyanlara sorulan en sık sorulardan biri de ''Mezun olunca ne iş yapacaksın?''. Bu soruyu cevaplayalım. İşte dilbilim bölümü mezunlarının (dilbilimcilerin) iş imkanları:
- Yazılım sektörü (doğal dil işleme)
- Reklam ajanslarında metin yazarlığı, yaratıcı yönetmenlik (creative director)
- Pazar araştırma şirketlerinde dilbilim araştırma uzmanı
- Özel eğitim kurumlarında İngilizce, yabancılar için Türkçe okutmanlık
- Çevirmenlik
- Basın yayın kuruluşlarında dil uzmanlığı
Hayalinizdeki üniversiteyi bulalım