İnsan Kaynakları Yönetimi Hakkında Merak Edilenler

Günümüzde gerek özel sektörde gerekse kamu kuruluşlarında personel yönetiminde insan kaynakları yönetimine doğru bir geçiş yaşanmaktadır. Personel yönetimi; işe alma, işten çıkarma, arşiv tutma, ücret bordrolarını hazırlama gibi idari ve teknik işler olarak görülürken, insan kaynakları yönetiminde; insanın işletme için en değerli sermaye olduğu anlayışıyla birlikte çok daha fazla uzmanlık gerektiren yeni misyonlar eklenmiştir. İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY) yirminci yüzyılın özellikle son on yılında hızla yükselen bir eğitimle iş hayatında yerini almıştır. Bu yükselişe paralel akademisyen ve uygulamacıların çalışmalarında da önemli bir yer tutmaya başlamıştır. Türkiye'de ÇEKO, Kamu Yönetimi ve İşletme gibi bölümler bu dersleri alırken, 2008-2009 eğitim öğretim döneminde lisans programı olarak karşımıza çıkıyor. Peki bu İnsan Kaynakları Yönetimi Nedir ? Ne iş yapar ? Ne zaman ortaya çıkmıştır? gibi sorulara içeriğimizin alt başlıklarında cevap vermeye çalışacağım.

1. İnsan Kaynakları Yönetimi Nedir?

Örgütün verimliliğini ve etkenliğini arttırmak amacı ile, çalışan insanın kapasitesinin ve motivasyonunun arttırılmasını sağlamaya çalışan, bunu yaparken de insanı örgütün en önemli değeri olarak kabul eden bir bilim ve uygulama alanıdır.

Ne zaman yapar? Süreklilik arz etmelidir...

Ne yapar? Çalışan kapasitesinin ve motivasyonun arttırılması...

Neden yapar? Örgütün verimliliğini ve etkenliğini arttrmak için...

Nasıl yapar? En başta insanı örgütün en önemli değeri olarak kabul ederek...

Ne kadar yapar? Vizyon, stratejiler, amaçlar, hedefler doğrultusunda gerektiği kadar...

Kim yapar?

2. İnsan Kaynakları Yönetiminin Doğuşu 

Genelde 2. Dünya savaşından sonra kavramın ortaya çıktığı bilinir, oysaki daha eski dönemlere dayanmaktadır. Örneğin; ünlü Babil Hükümdarı Hammurabi kanunlarında ücretlendirme sistemlerine yer verilmiştir. M.Ö. 1600'lerden çinlilerde ilk iş bölümü ve uzmanlaşmayı görüyoruz. M.Ö. 400'lerde çinlilerde personel devir hızının yüksekliğini kullandıklarına rastlıyoruz. Bilimsel olarak İnsan Kaynakları kavramı ilk olarak Endüstri Devrimi ile ortaya çıkmıştır. Bu dönemde ekonomik hayat hızla gelişmekte, önemli sanayi kuruluşları doğmakta ve insanlar evleri yerine fabrikalarda çalışmaya başlamışlardır. 1890'larda NCR Corporation'ın ayrı personel ofisi açmasıyla ilk personel yönetimi bölümü olarak tarihteki yerini almıştır. Yine bu yıllarda 1. Dünya savaşı patlat vermeye başlar, orduya alınacak askerleri en uygun olanı seçebilmek için psikolojik testler uygulanır. Orduda kullanılmış olsada personel seçimi literatürde ilk kez yerini almıştır. Büyük Buhran'ın ortaya çıkışıyla birlikte işsiz sayısında çok fazla artışların meydana geldiğini görmekteyiz. 1935 yılında Rossevelt tarafında sakatlık, ölüm aylığı, işsizlik sigortası gibi kavramlar yürürlüğe konmuştur. En önemli gelişmelerden biride Personel Yönetimi ile Psikoloji'nin birleştirilmesiyle olmuştur. Çalışanların verimliliğinin sadece çalışma koşulları ya da ücrete göre değil, sosyal ve psikolojik etkenlere bağlı olarak da değiştiği ortaya konulmuştur. 2. Dünya savaşıyla birlikte insanlık bilgisayar teknolojisiyle tanışmış ve sosyal ilişkiler kavramını öğrenmiştir. Bu tarihten sonra emeğin verimliliği üzerine gidilmeye başlanmıştır. Personel yönetimi bölümünü 1980'lerde varlığını devam ettirmek isteyen, gelişime açık, büyük şirketler tarafından daha çok önemsenmiştir. Personel Yönetimi 1990'larda ise İnsan Kaynakları Yönetimi kavramı olarak değişmeye başlamıştır. İnsan Kaynakları Yönetimi bu dönemden sonra kendini geliştirmeye devam etmiş, yeni fonksiyonlar elde ederek, kendi içinde yeni kavramlar oluşturmuştur. 

Giderek gelişmekte olan İnsan Kaynakları departmanlarının asıl amacı; işyerinde verimliliği arttırarak, çalışanlarında tatmin olmasını sağlamaktır. Bir nevi işveren ile işçi arasındaki köprüdür.

3. İnsan Kaynaklarının Akademik Olarak Türkiye'de Yerini Alması

İlk örneklerini ABD'ye yönelmeyle birlikte gelen yöneticilik eğitiminin kullanılması için kurulan Türkiye Ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE) ve İşletme İktisadi Enstitüsünün (İİE) ders programlarında görmek mümkündür. Personel konularını kapsayan ders başlığı ''Beşeri Münasebetler'' adını almıştır. Kamu yönetimi alanlarının 1960'lı yıllarla birlikte gelişmeye başlamasıyla personel konusu bağımsız kimliğini kazanmaya doğru gitmiştir. İlk personel yönetiminin işletme alanında gerek sosyal siyaset gerekse insan ilişkileri yaklaşımlarında sıyrılmasının örgütsel ifadesi İÜ İşletme Fakültesinin kuruluşunda ''Davranış Bilimleri'' ve ''Personel Yönetiminin'' ayrı kürsüler olarak belirlenmesi, ''İşçi İşveren İlişkileri'' dersinin de kürsüsü olmadan İktisat Fakültesi'nden alınan destek ile verilmesinde görülmüştür. Personel Yönetimi dersinin Türkiye'de erken örneklerini, ODTÜ İdare İlimler Fakültesi'nin lisans programlarındaki ders tanımında da rastlamak mümkündür. İnsan ilişkileri yine dersin bir parçası olarak işlenmiştir. Personel Yönetimi Disiplini'nin Türkiye'de gösterdiği seyrinin, dış dünyadaki gelişmelerle bu ülkede daha genel haliyle kamu ve işletme yönetimi alanındaki akademik faaliyetin izlediği yolun etkileşimiyle şekillenmiş olmasını beklemek gerekir.

4. İnsan Kaynakları Yönetimi Lisans Programları 

İlk İnsan Kaynakları Yönetimi lisans programı 2008-2009 eğitim öğretim döneminde Sakarya Üniversitesi'nde örgün ve ikinci öğretim olarak eğitime başlamıştır. bölüm ilk mezunlarını 2011-2012 döneminde vermiştir. Bugün itibariyle Türkiye'de 5 devlet üniversitesi ve 1 özel üniversite İnsan Kaynakları Yönetimi Lisans eğitimi vermektedir. Sakarya Üniversitesini; Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Kayseri Erciyes Üniversitesi, Gümüşhane Üniversitesi, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi izlemiştir. 2009 yılında Türkiye Eğitim ve Araştırma Vakfı tarafından kurulan ve Tıp alanında ülkemizde önemli bir yere sahip olan İstanbul Medipol Üniversitesi de İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesinde bu bölüme yer vermiştir. İnsan Kaynakları Yönetimi Bölümü dersleri İşletme Fakülteleri ve İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinde işlenmektedir. Bu bölümü okumak isteyen öğrencilerin matematik ve türkçe sorularını cevaplamaları gerekmektedir. Türkiye'de her yıl bu bölüme yerleşen öğrenci sayısı yaklaşık olarak 600 civarıdır.

5. İnsan Kaynakları Lisans Programının İçeriği

Bölüme genel olarak bakıldığında birinci ve ikinci yarıyılın diğer İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi bölümleriyle benzerlik gösterdiğini söylemek mümkün. ''İktisada Giriş'', ''Hukukun Temel Kavramları'', ''İşletme Bilimine Giriş'', ''Muhasebenin Temel İlkeleri'' gibi ana dersleri öğrenciler bu dönemlerde alıyor. Üçüncü yarıyıldan başlamak üzere daha çok alan derslerine rastlıyoruz. Özellikle psikoloji içerikli derslere ağırlık verildiğini, ''Eğitim,Gelişme ve Kariyer Yönetimi'', ''Performans Yönetimi'' ve ''Ücret ve Ödül Yönetimi'' gibi İnsan Kaynaklarının alt dallarının ayrı ders olarak ayrıntılı işlendiğini ve ''İş Analizi ve İş Değerleme'', ''İş Meslek Ahlakı'' gibi eğitimlerde ders olarak verildiğini görüyoruz. Yine diğer bölümlerden farklı olarak ''İnsan Kaynakları Uygulamaları'' seçmeli dersi bu bölümde zorunlu okutulmaktadır.

6. İnsan Kaynakları Yöneticisinin Sahip Olması Gereken Özellikler 

** Olaylara bütünsel bakabilmek için stratejik düşünen

** Tüm düzeylerde çalışanları elde tutabilmek için etkin stratejiler oluşturabilen

** Yetenekli insanları hızla bulabilmek için kaynaklar hazırlayan

** Yüksek performanslı çalışanları yetiştirmek için gerekli eğitimleri planlayan ve hazırlayan

** Üst yönetimi yaratıcı teknikleri kullanmak için ikna eden

** İşletmedeki beyinleri yönetebilmek için kendi beynini yönetebilen 

** Değişim yöneticisi olarak duygusal zekasını entelektüel zekası kadar başarı ile yönetebilen

** Reaktif olarak olaylara yetişme yerine proaktik olarak önceden öngörebilen

** Kendine güvenen

** Güçlü iletişim yeteneği olan

** Kendini bilen,insanı seven

** Kendine inanan,insanlara inanan

** Değişim ve dönüşüm ajanı olan 

** İnsanlar dokunan

** Hukuk bilen

** Duygularının farkında olan

** Verimlilik uzmanı olan

** En büyük rakibin tüketici olduğunu bilen

** Tutarlı bir kişiliğe sahip olan 

** Empati duygusu yüksek

** İç ve dış müşteri odaklı olabilen

** Ekip çalışmasına inanan ve başarabilen

** Kendini sürekli geliştiren ve değişime açık olan

** Yabancılarla çalışmaya açık ve farklılıkları yönetebilen

Kısaca; bir işletmedeki tüm bölümleri bir makinenin dişlerine benzetirsek İnsan Kaynakları Bölümü bu dişlerden biri gibi hareket etmek yerine dişlerin rahatlıkla dönmesini sağlayan yağ görevini yapmaktadır.

7. İnsan Kaynakları Yönetimi Mezunlarının İstihdam Olanakları

Programdan mezun olacak öğrenciler kamu kuruluşları özel işletme ve sivil toplum kuruluşlarının insan kaynakları departmanlarında ve ilgili diğer departmanlarda istihdam olanağı bulabilecektir. mezunlar çeşitli işletmelerde insan kaynakları müdürü/uzmanı/sorumlusu olarak çalışma şansına sahip olacaklardır. Bölüm mezunları insan kaynakları planlaması, çalışan ilişkileri yönetimi,eğitim planlaması,kariyer planması, performans ve ücret yönetimi gibi insan kaynakları uygulamaları hakkında bilgi sahibi olup, insan kaynakları alanında araştırmacı, danışman, eğitimci olarak çalışabilecek ve kendi firmaları aracılığıyla da hizmet sunabilecektir. Programı başarılı bir şekilde tamamlayan öğrenciler İnsan Kaynakları Yönetimi alanında veya bu alandan öğrenci kabul eden diğer bilim dallarında yüksek lisans ve doktora derecelerini tamamlayarak öğretim elemanı olarak görev yapma olanağına sahiptir.

8. İnsan Kaynakları Yönetimi Bölümünü Tercih Edeceklere Tavsiye

Matematik ve türkçe üzerine yoğunlaşan üniversite adaylarının seçebileceği bir bölüm. Bölümün içeriği genel olarak sözel ağırlıklı olduğu için ezberine güvenen kişilerin daha rahat mezun olabileceği, psikolojiyi seven, insanlar ile iletişimi kuvvetli olan, empati yeteneği yüksek, genel olarak pozitif enerjili biriyseniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesindeki bölümlerden daha farklı bir bölüm okumak istiyorsanız kesinlikle değerlendirmelisiniz. İşletme, ÇEKO ya da Kamu Yönetimi'ne kıyasla daha çok İK ile ilgili uzmanlık dersi gördüğünüz için işletmelerin insan kaynakları departmanına aranılan uygun bir eleman olacaksınızdır. Ayrıca bölüm Türkiye genelinde diğer bölümlere nazaran daha az sayıda mezun verdiğinden bunu kendi avantajınıza dönüştürebilmeniz mümkün.

Bütün bunlar İnsan kaynakları Yönetimi bölümüne karşı olumlu yaklaşmanızı sağlayabilir ama her zaman son tercih size ait.

Sevgiler