Sinema'nın Dahileri - Part I

Filmler aynı kitaplar gibi ufkumuzu açan bizi alıp başka hayatlara, başka sokaklara götüren, hayatımıza etki eden, edebilen bir gerçekliktir. Herkesin en sevdiği film, en sevdiği kitap vardır. Ve çoğu insan bu ‘’en’’leri sayesinde kolaylıkla anlaşabilir aslında. Müzik ruhun gıdasıyken filmde ruhun aynası olabilir. Bu blog yazısında ise o güzel sokakları, hayatları işleyen yönetmenleri sıraladık. Keyifli okumalar!

Gerilimin BabasıAlfred Hitchcock

13 Ağustos 1899 İngiltere doğumluAlfred Hitchcock, mühendislik eğitimi almış olmasına karşın dehasını sinema sektöründe hayata geçirmiştir. Sinema sektöründe Hitchcock hala daha gelmiş geçmiş en iyi yönetmenlerden biri olarak bilinir. Yönetmenliğe başladığı ilk yıllar sessiz filmler çekmiştir. 1929 yılında ilk İngiliz filmi olanBlackmail'i çektikten bir süre sonra Hollywood’a yerleşti. Hollywood’da çektiği ilk film ‘’Rebecca’’ 1940 yılında En iyi film dalında Oscar ödülünü kazandı.Psycho, Rear Window, North by Northwest, The Birds,veVertigogibi klasikleşmiş filmleriyle ününü arttırdı. Psychofilminde çektiği banyodaki kadının bıçaklanma sahnesi bir sinema klasiği olarak kabul edildi. Aldığı ödülleri yazıya eklemek istersek sayfalar süreceğinden sinemanın dâhisi ‘’Gerilimin Babası’’Hitchcock’u burada bırakıp, diğer başlığa geçmek mantıklı bir tercih olacak gibi.

Stanley Kubrick

1928 yılında New York’ta doğan yönetmen ve fotoğrafçı Kubrickfilmlerinde detaylara verdiği önem ve kusursuz film anlayışıyla tanınmıştır. Çocukluk yıllarında akademik hayatında başarılı olamamıştır. İlerleyen zamanlarda ailesi bir hobi edinmesi adına onu satranç’a yazdırmıştır ve Kubrick bu alanda bir çok başarı elde etmiştir. İlerleyen zamanlarda filmlerinde satranç temasını sıkça kullanmıştır. Babasının 13. Yaş gününde ona fotoğraf makinesi hediye etmesiyle fotoğraf çekmeye merak salan yönetmenin ‘’Look’’ adlı dergide çektiği ilk fotoğraflar yayımlanmıştır.Day of the Fight, Fear and Desireçektiği ilk filmlerdir. İlk uzun metrajlı filmleri iseKiller’s KissveThe Killingolmuştur. Stephan King’inThe Shiningadlı romanını sinemaya uyarlamış kullandığı ayna tekniği bir kült olarak kabul edilmiştir. Kubrick kariyeri boyunca 16 film çekmiş birçok yönetmenin ilham konusu olmuştur.

Tim Burton

1958 yılında doğan Amerikalı yönetmen ve yazar olan Tim Burton çektiği animasyon filmleriyle adını duyurmuştur. Sinema sektörüne düşük bütçeli korku filmlerinde rol almaya başlayarak giren Burton lise yıllarında California İnstitute Of The Arts’a girmek üzere bir Disney bursu kazanır. Filmlerinde kullandığı stop-motion (fotoğraf karelerinin ardarda gösterilmesi) tekniği Tim Burton’un imzası haline gelmiştir. Bilinen diğer özelliği ise düşük bütçeli filmler çekerek yüksek hasılat yapabilmesidir. Aldığı ilk yüksek bütçeli sinema filmi Batman Amerika’da 250 milyon dolar tüm dünyada ise 400 milyon liranın üzerinde hasılat yapmıştır.Edward Scissorhands,Sleepy Hollow,Corpse Bride,The Nightmare Before Christmas,Beetlejuice,Charlie and the Chocolate Factory, Sweeney Todd,Big Fish,Batman Returns,Planet of the Apes,James and the Giant Peach,Alice in Wonderlandgibi bir çok sinema filmiyle bilinir.

Steven Spielberg 

Sinemanın dahi çocuğu olarak bilinen Spielberg, 1946 yılında Ohio’da dünyaya gelmiştir. İlk ödülünü 13 yaşında 40 dakikalık filmiEscape to Nowhereile kazanmıştır. İlk uzun metrajlı filmi olanFirelight’ıliseye giderken yazıp yöneten Spielberg 400 dolara çektiği filmden 100 dolar kazanmıştır. Bu film Spielberg’in ilk tanıtım başarısı olmuştur. Bu film sayesinde Phoenix gazeteleri 16 yaşındaki Spielberg’in büyük gelecek vaat ettiğini yazıyorlardı. Annesi ve babasının boşanma kararı almasının ardından babasıyla California’ya taşınmıştır. Üç kız kardeşi ise annesi ile Arizona’da kalmıştır. O yıllarda okuduğu liseyi ‘’Yeryüzündeki Cehennem’’ olarak nitelendirmiştir. Liseden mezun olduktan sonra istediği üniversiteye üç kez başvuru yapmasına rağmen kabul edilmeyen yönetmen Vietnam Savaşında asker olma riskine karşı ailesinin ısrarıyla California State University’e kaydolmuştur. Burada ki öğrenimine devam ederken içindeki sinema tutkusunu bastıramayan Spielberg Universal Stüdyolarında haftanın üç günü ücretsiz olarak çalışmaya başlamıştır. Universal’da çalışırken çektiği kısa filmiAmblinkariyerinin dönüm noktalarından biri oldu. Universal TV başkan yardımcısının filmi izlemesi üzerine, uzun vadeli kontrat imzalanan en genç yönetmenlerden biri olmuştur. Universal Studios’ta ki işleriNight Gallery, Duel, Something Evil, Savage, The Sugarland Expressfilmlerinin ardından kariyerinde büyük yankı uyandıracak olan Jaws filmi için yönetmen koltuğuna oturdu. Kurgu, ses, film müziği dallarında Oscar alan filmin hasılatı 100 milyon dolar oldu.ArdındanClose Encounters of the Third Kindçekti. Film Vilmos Zsigmond’a Oscar kazandırdı. Çektiği ikinci bilim-kurgu film olan E.T dört dalda Oscar kazandı. Spielberg E.T’yi anne ve babası ayrıldığında ne hissettiği hakkında kişisel bir film olarak tanımlamıştır. E.T gösterime girdikten sonra dönemin Amerika başkanı Ronald Reagan ve eşi Nancy Reagan filmin Beyaz Sarayda gösterimi için Spielberg’i Beyaz Saraya davet etmişlerdir. BaşarılarınıIndiana Jones and the Temple of Doom, Empire of the Sun, The Color Purple, Indiana Jones and the Last Crusade,Jurassic Park filmleriyle sürdürmüştür.Schindler’s Listadlı filmi yedi dalda Oscar kazanmıştır.American Film Institutetüm zamanların en iyi 10 filmi listesineSchindler’s List’ieklemiştir. Spielberg’in kariyerindeki başarılar artarak devam etmiştir.

Quentin Tarantino

1963 yılında Amerika’da doğan yönetmenin sinemaya olan ilgisi okuduğu liseden ayrılıpJames Best tiyatro grubuna katılmasıyla başladı. Yazdığı ilk senaryo olanCaptain Peachfuzz and the Anchovy Bandit’i22 yaşında bitirdi. Video kaset dükkanında kasiyerlik yaptı ve bir Hoollywood partisinde tanıştığı Lawrence Bender, Tarantino’yu senaryo yazmaya devam etmesi konusunda cesaretlendirdi. Ardından 1992 yılında yazdığı‘’Reservoir Dogs’’ kısa süre içinde büyük bir ilgi ve şöhrete sahip oldu. Bu çıkışının ardında Hoollywood’dan birçok teklif alsa da aklında olan diğer projesi ‘’Pulp Fiction’’ için gelen bütün teklifleri reddetti ve filmini çekmek üzere Amsterdam’a gitti. Çektiği bu film bağımsız filmlerinde gişe başarısı olabileceğinin bir kanıtı oldu. Sonrasında“The Man from Hollywood”, “Jackie Brown”filmlerinin yönetmenliğini yaptı. Aklında olan diğer projesi ise‘’Inglorious Bastards’’adında bir savaş filmi çekmekti, fakat bu projesini erteleme sebebi kariyerine başarı getirecek olanKill Bill’di. Kill Bill Vol I ve Kill Bill Vol II’i yazıp yönetti. Sadece vol I dünya çapında 180 milyon dolar gişe hasılatı getirdi. Cannes Film Festivalinde 2004 yılında jüri üyeliği yaptı.

Martin Scorsese

1942 Amerika doğumlu yönetmen, Sicilya kökenli işçi sınıfı bir ailenin ikinci çocuğudur. Çocukluğu Manhattan’da geçen yönetmen New York’u küçük yaşlarda keşfetme fırsatı buldu. Küçük yaştaki bu keşfi sayesinde ileride çekeceği filmlerde New York’u sık sık kullanacağını biliyor muydu, bilmiyoruz. 1960 yılında New York Üniversitesi, sinema bölümüne giren ünlü yönetmen 1964 yılında ise mezun oldu. 1966 yılında yüksek lisansını aldığında“What A Nice Girl Like You Doing In A Place Like This?” (1963) ve “It’s Not Just You, Murray!” (1964)gibi kısa filmleri vardı. Kendisini en ünlü yapan kısa filmi ise“The Big Shave” (1967)’di. Film kendisini durmadan tıraş eden adamın filmin sonunda kendi boğazını kesmesini işliyordu. Scorsese ise bu eserinde Amerika’nın Vietnam’a müdahalesine dikkat çekmişti. Çektiği filmler doğrultusunda kendi stili oluşmaya başlamıştı. New York sokakları, sokak hayatı, hızla işlenmiş kurgu, sorunlu erkek başrol. Yıllar geçtikçeTaxi Driver, New York, New York, Raging Bull, The King of Comedy, Gangs of New York, The Aviator, The Departedgibi birçok başarılı filme imza attı scorsese’in yakın gelecekte yeni filmlere imza atması bekleniyor.

David Lynch

1946 yılında Amerika’da dünyaya gelen David Lynch’ın çocukluğu bilim adamı olan babasının araştırmaları, projeleri sebebiyle eyaletler arası yolculukla geçti. Ressamlık ve yönetmenlik yetenekleriyle bilinen Lynch, hayatı boyunca birçok kült olarak tabir edebileceğimiz filmlere imza attı. Küçük yaşta sanata olan ilgisini keşfetmesiyle Virginia’da okuduğu kolejden mezun olunca Corcoran School Of Art (Washington DC) öğrenim görmeye başladı. Ardında Boston’da ki School of the Museum of Fine Arts’a kaydoldu geçen bir yılın ardından Philadelphia’ya yerleşti ve Pennsylvania Academy of Fine Arts’ta öğrenim görmeye başladı. 1966 yılında çektiği‘’Six Figures Getting Sick’’adademinin yıllık yarışmasını kazandı. Amerikan Film Endüstrisi’nden aldığı 5000 dolarlık bursun ardında çektiği“The Grandmotheryönetmenin sinematografisinde önemli bir yere sahip oldu. 1980 yılında çektiğiThe ElephantMan filmi ile toplamda yedi dalda Oscar’a aday gösterildi. David Lynch Eraserhead ,The Elephant Man, Blue Velvet, Wild At Heart, Lost Highway ve Mulholland Drivegibi birçok önemli esere imza atmıştır.

George Lucas

1944 yılında California’da doğan yönetmenEfsanevi bilim-kurgu serisiStar Wars’un yaratıcısı olarak bilinir. George Lucas’ın gençlik yıllarındaki en büyük hayali profesyonel araba yarışçısı olmaktı fakat liseyi bitirdikten sonra geçirdiği trafik kazası sonucunda bu hayalinden vazgeçti (iyi ki). Kaliforniya Üniversitesinde sinema okuyan yönetmen çektiği kısa filmi ‘’THX-1138: 4EB’’sayesinde Amerikan Ulusal Öğrenci Filmleri Festivalinde büyük ödülü kazandı. Bu başarısın arkasından Warner Brothers adında bir yapım şirketinde staj yapmaya başladı. 1973 yılında senaryosunu yazdığıAmerican Graffiti’yi yöneten Lucas 780.000 dolar bütçeyle çektiği filmden 50 milyon dolar gişe yaptı ve Altın Küre ödülünü almakla beraber 5 dalda Oscar adayı oldu. Aynı yıl (geliyor) izlediği Flash Gordon ve Maymunlar Cehennemi’nden etkilenerek, Star Wars isimli projesini yazmaya başladı. 1975 yılında filmin görsel efektlerinin gerçekleştirileceği ILM (Industrial Light & Magic) adlı bir şirket kurdu. Star Wars projesi birkaç stüdyo tarafında reddedilse de (vizyonsuzluk bu olsa gerek) Twentieth Century Fox tarafından kabul edildi. Dokuz ana bölümden oluşan Star Wars dönemin Hoollywood yapımcıları tarafından umutsuz bakılarak serinin altıncı ile başlamasını şart koştu (Hoollywood yapımcısı dersin bide). Yapımcılar filmin iş yapmayacağını düşünse de 25 Mayıs 1977'de az sayıda sinemada vizyona giren film kısa sürede büyük yankı uyandırdı (Vizyon) ardından Amerikan sinemalarında gösterime girdi. Toplamda çıkan altı Star Wars filmi 4.4 milyar dolar gişe hasılatı elde etti. Filmin son serisi"Star Wars7: Güç Uyanıyor" 2 milyar dolar hasılat elde ederek sinema tarihinde bu rakama en hızlı ulaşan film oldu.