Zihinsel Engellilik ve Zihinsel Engelli Eğitimi

Zihinsel Engellilik ve Zihinsel Engelli Eğitimi

Ülkemizde zihinsel engelli bireylere ve bu bireylerin eğitimine verilen önem ne yazık ki yeterli değildir. Bu bireyler toplumda dışlanmaktalar. Gelin bir farkındalık yaratalım ve hep beraber zihinsel engellilik ve zihinsel engelli eğitimi konusuna göz atalım.

1.Zihinsel Engellilik Nedir?

Zeka, doğuştan var olan ve hayat boyunca deneyimlerle gelişen problem çözme gücüdür. Bu güçle insan kendisini ve çevresini anlar, olayları muhakeme eder, sonuçlar çıkartır ve uyumla hayatını devam ettirir. Zihinsel engellilik doğum öncesi, doğum sırası veya doğum sonrasında çeşitli nedenlere bağlı olarak meydana gelebilir. Bu  durum uyumlu davranışlarda görülen yetersizlik, dikkat, algılama, bellek ve muhakeme gibi genel zeka fonksiyonları açısından normalin altında olma durumudur.

2.Zihinsel Engel Türleri

Zihinsel engel türleri; Angelman sendromu, Asperger sendromu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite, disleksi, Down sendromu, epilepsi, fenilketonüri, Frajil-x sendromu, Heller sendromu, hidrosefali, hiperleksi, konuşma engelliler, otizm, Prader-Willi sendromu, spina bifida, Williams sendromudur.

3.Zihinsel Engelliğin Sebepleri Nelerdir?

Hafif derecede zihinsel yetersizliğe sahip bireylerin pek çoğunda belirgin bir biyolojik nedene rastlanmadığı için nedenlerinin belirlenmesi çoğu zaman zor olmaktadır. Ancak orta ve yüksek derecede zihinsel yetersizliği olan bireylerin bu durumda olmalarına biyolojik etkenlerin neden olduğu saptanmıştır. Genel olarak bilinen nedenler ise annenin yaşı, annenin beslenmesi, hamilelik sırasında kullanılan ilaçlar, radyasyona maruz kalma, içki ve sigara gibi alışkanlıklar, psikolojik sorunlar, akraba evliliği, anne ve çocuk arasında kan uyuşmazlığı, erken veya geç doğum, kordon dolanması, zor ve riskli doğum, çocuğun geçirdiği menenjit ve beyin iltihabı gibi hastalıklar, beslenme bozukluğu, kazalar, travmalar ve yetersiz çevre koşullarıdır.

4.Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylerin özellikleri

Zihinsel engelli bireyler kişisel bakım, çevreye uyum, dil,iletişim ve duyusal motor becerilerinde yaşıtlarına göre geç ve yavaş ilerleme kaydederler.Fakat beslenme, cinsellik gibi biyolojik veya sevilme, ödellendirilme, başarılı olma, kabul görme, uygun bir iş ve eş seçme gibi sosyal gereksinimlerinin karşılanması açısından ise normal zihinsel yeterliliğe sahip bireylerle aynı istek ve duygulara sahiptirler.

5.Zihinsel Yetersizliliği Olan Bireylerin Eğitimi Nasıl ve Hangi Kurumlarda Olabilir?

Bütün çocukların eğitiminde olduğu gibi zihin engelli çocukların eğitiminde de, onların ileride başkalarına bağımlı olmadan yaşamlarını sürdürmeleri, kendi kendilerine yeterli duruma gelmeleri ve toplumla bütünleşmeleri amaçlanmaktadır. Zihin engelli birey, içinde yaşadığı toplumda sürekli etkileşim ve iletişim içindedir. Zihin engelli birey kendisini ifade edebildiği ve kendi ihtiyaçlarını bağımsız olarak karşılayabildiği düzeyde toplum içerisinde kabul görülmesi beklenmektedir. Zihin engelli yetişkinlerin aile üyesi, işçi, öğrenci,boş zaman etkinliklerine katılımcı olma, tüketicilik ve vatandaşlık gibi toplumsal rolleri üstlenebilmeleri için tam bağımsızlıklarını kazanmaları gerekmektedir. Bu amaca ulaşılması, bireyin bireysel farklılıklarıyla yapabildikleri dikkate alınarak eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi ve gereksinimlerine uygun eğitim ortamlarının sunulmasıyla mümkün olmaktadır.

Ülkemizde sadece Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı kurumlar eğitim verebilmektedir. Her bireyin zihinsel engel düzeyine göre eğitim veren farklı kurumlar bulunmaktadır. Bu eğitim kurumlarından en temel olanları rehabilitasyon merkezleridir. Zihinsel yetersizliği olan bireyler genelde bu merkezlerde eğitim almaktadırlar. Bu kurumların dışında eğitim uygulama kurumları vardır. Bu okullar genelde ağır zihinsel yetersizliği olan bireylerin eğitimini üstlenmektedirler. Zihinsel yetersizliği hafif düzeyde olan bireyler için ise iş okulları bulunur. Bu okullarda ise bireylere meslek kazandırılır. Aynı zamanda normal ilköğretim okullarının alt sınıfları bulunur ve zihinsel yetersizliği olan bireyler burada eğitim alarak diğer bireylerle kaynaştırılmaktadır. Yani bir sınıf içerisinde bir ya da iki tane zihinsel engelli birey bulundurularak eğitim almaları sağlanmaktadır. Kısacası zihinsel yetersizliği olan bireylerin eğitimi bu şekilde yapılmaktadır.

6.Nasıl Zihinsel Engelliler (Özel Eğitim) Öğretmeni Olunur?

Üniversite sınavlarından gerekli başarı notunu alarak ilgili bölümleri seçen kişiler zihinsel engelli öğretmeni olabilir. Ayrıca son yapılan düzenlemeler 4 senelik sınıf öğretmenliğini bitiren kişilerde özel bir eğitim programına dahil olarak daha sonra zihinsel engelli öğretmeni olma şansını bulmaktadır.

 7.Zihinsel Engelli Çocuklarda Fizyoterapi-Rehabilitasyon Programı

-Egzersiz tedavisi (normal motor gelişiminin sağlanması, normal refleks gelişiminin desteklenmesi, kas tonusunun düzenlenmesi, denge ve koordinasyon eğitimi vs.)

-Ev programı ve aile eğitimi

-Uygun yardımcı araç gerecin belirlenmesi

-Cihaz uygulamaları ve kullanımı eğitimi

-İşitme ve konuşma terapisi, oral motor fonksiyonlarının kazandırılması

-Yemek yeme, giyinme ve oyun oynama gibi aktivitelerin eğitimini içerir.

8.Rehabilitasyon Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

-Egzersizler sadece okulda öğretmen tarafından yapılmamalı; aile tarafından da öğrenilmeli ve evde tekrar edilmeli.

-Egzersizler çok uzun ve sıkıcı olmamalıdır.

-Egzersizler oyun aktiviteleri ile birleştirilerek yapılmalıdır.

-Eğitimde ve oyunda sesli veya renkli oyuncaklar ya da objeler kullanılmalıdır.

-Eğitime erken yaşlarda başlanarak dil ve sosyal gelişim üzerinde durulmalıdır.

-Aile ve çevreyle uyumda sorun yaşayan bireyler için psikologlardan yardım alınmalıdır.

-Okul çağına gelmiş bireyler fiziksel özürlerine rağmen özel bir eğitim kurumunda eğitime başlatılmalıdır.