İzmir Ekonomi Üniversitesi'nden DNA dizilimlerinde yeni keşif

İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Osman Doluca, araştırmasında e-coli bakterisinin DNA’sında bulduğu anahtar yapının, potasyum ya da magnezyum fazlalığına bağlı olarak değişebildiğini ortaya koydu.

Hücrenin mutasyona uğramasıyla kanser oluştuğuna dikkat çeken İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Osman Doluca, insan DNA’sındaki değişikliklere yol açan anahtar yapısına ulaşmayı hedeflediklerini, böylece kanser tedavisinde yeni bir aşamaya gelinebileceğini söyledi.

DNA yapısı en çok çalışılan e-coli bakterisi üzerinde çalışmalar yaptıklarını kaydeden Yrd. Doç. Dr. Doluca, “Bakterinin bütün gen yapısını analiz ettik. DNA kendi yapısında çift zincirli olarak dizilir ancak bunun yanı sıra DNA içinde kendi içine katlanan G4’lüsü dediğimiz 4 zincirli DNA ya da kök ilmik yapısı bulunur. Çalışmamızda e-coli genomunda bu üç yapı arasında gidip gelebilen, anahtar olarak tanımlayabileceğimiz bir dizilim keşfettik. Bu yapının da ortamdaki tuz çeşidi ve miktarına bağlı olarak değişebildiğini gösterdik. Araştırmamız Oxford Üniversitesi Yayınevi’nin Nucleic Acid Research dergisinde yayınlandı” dedi.

İnsanların DNA yapısında G4’lüsünde açılıp kapanan anahtarlar olup olmadığını araştıracaklarını aktaran Yrd. Doç. Dr. Doluca, araştırmalarının TÜBİTAK tarafından desteklenmeye uygun görüldüğünü ve proje kapsamında bir lisans öğrencisine burs imkanı sunacaklarını ifade etti. G4’lüsünün kanserle ilişkilendirildiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Doluca, “İnsanların DNA’sında anahtar benzeri yapılar var mı? Yani DNA’nın açılıp kapanmasını kontrol eden yapılar var mı, diye bakacağız. G4’lüleri insanların kromozomlarındaki en sonunda sıkça bulunan yapılardır. Henüz bunların hepsinin çalışma prensipleri bilinmiyor. Birbiriyle ilişkili olanları bulmayı hedefliyoruz. E-coli bakterisinde 26 anahtar var. Genlerin çalışmasını kontrol ediyor. Eğer insanda da bulabilirsek kanserle mücadelede önemli bir yol almış oluruz” diye konuştu.

“Kanser tedavisinde yeni hedefler”

Bir insanda ortalama 700 binin üzerinde G4’lüsü olduğunun bilindiğini, bunlara ilişkin sınıflandırma yapılmadığını belirten Yrd. Doç. Dr. Doluca, şunları söyledi: “Sınıflandırıldığında ortak G4’lüleri bulabiliriz. Beraber belli genleri açıp kapatıyor olabilirler. Her hücrede kontrol noktası sistemi var. Hücre mutasyona uğraması durumunda kanser oluşuyor. Böyle bir duruma karşı G4’lüsünü aktive ederek kontrol noktalarını harekete geçirebilir ve kanser tedavisi için yeni hedefler belirleyebiliriz.”